زخم معده و اثني عشر
يك مشكل درد آور
اگر زخم معده يا اثني عشر داريد مي دانيد كه مي تواند مشكلي ناخوشايند و يا حتي دردناك باشد. اما آيا علت آن را مي دانيد؟ در گذشته تصور بر اين بود كه زخم ها توسط غذاي پر ادويه، فشار روحي يا داشتن يك شخصيت مضطرب ايجاد مي شوند. اكنون به اين مسئله پي برده اند كه اكثر زخم ها احتمالا به علت عفونت يا يك باكتري به نام هليكوباكتر پيلوري به وجود مي آيند.
زخم ها كجا تشكيل مي شوند؟
يك زخم (جراحت يا ضايعه اي شبيه دهانه آتشفشان) مي تواند در د و منطقه اصلي دستگاه گوارش تشكيل شود: در اثني عشر جايي كه معده به روده كوچك متصل مي شود و ديگري در خود معده، در اين دو ناحيه محتوي اسيد و آنزيم هاي قوي هستند كه به هضم غذايي كه مي خوريد كمك مي كنند. براي محافظت بافت دستگاه گوارش در برابر اين مواد، معده و اثني عشر توسط لايه مخاطي محافظت كننده اي پوشيده شده اند.
اسيد ممكن است از لايه مخاط تضعيف شده عبود كند و بافت ملتهب زيرين را بسوزاند. اين عوامل ممكن است منجر به شكل گيري زخم در آستر معده يا اثني عشر شوند.
علائم شايع زخم معده
زخم ها ممكن است با يا بدون علامت باشند و اغلب علائمي گذرا و غير مداوم دارند. اگر مبتلا به زخم هستيد ممكن است متوجه بعضي از علائم شايع زير شده باشيد:
- سوزش، پيچش يا درد شبيه گرسنگي در ناحيه معده، اغلب يك تا سه ساعت بعد از غذا يا در نيمه شب.
- دردي كه با خوردن بهتر يا بدتر مي شود.
- تهوع و استفراغ
- مدفوع قيري رنگ، سياه يا خون آلود (كه نشان دهنده خونريزي از زخم است).
چگونگي بررسي و معاينه شما
ارزيابي و معاينه شما به وسيله پزشك مي تواند نشان دهد كه آيا شما زخم داريد يا نه و نيز تعيين كند كه آيا عامل آن هليكوباكتر پيلوري است يا نه. پزشك ممكن است سوالاتي از شما بكند و احتمالا يك سري آزمايش انجام دهد. ممكن است قبل از انجام آزمايش هاي گران قيمت درمان هاي خاصي انجام شود.
تاريخچه
پزشك شما احتمالا خواهد پرسيد: آيا سابقه خانوادگي مثبت از لحاظ زخم داريد (زيرا زخم ها معولا در افراد يك خانواده بيشتر بروز مي كنند). همچنين ممكن است از شما سوال شود: آيا سيگار مي كشيد يا مسكن مصرف مي كنيد (چرا كه اين كار ها احتمال وجود زخم را بالا مي برند).
بعضي آزمايش هاي ويژه
آزمايش هاي خاصي مي توانند وجود زخم را تاييد كنند. عكس (اشعه ايكس) ويژه اي كه توسط باريم از قسمت هاي فوقاني دستگاه گوارش تهيه مي شود به تعيين محل زخم كمك مي كند. در طي اين آزمون شما يك مايع گچي رنگ كه محتوي باريم است مي نوشيد. اين مايع كمك مي كند تا زخم در تصوير گرفته شده توسط اشعه ايكس ديده شود. معاينه توسط آندوسكوپي با يك لوله طويل كه از طريق دهان به طرف معده عبود داده مي شود، انجام مي گردد و امكان مشاهده نزديك زخم را به پزشك مي دهد. تعداي آزمايش سرمي و تنفسي نيز در دسترس هستند كه وجود هليكوباكتر پيلوري را در دستگاه گوارش شما نشان مي دهند.
نحوه درمان
بعد از اين كه تحت معاينه و بررسي قرار گرفتيد پزشك مي تواند درمان را شروع كند. اگر آزمايش ها نشان دهند كه باكتري هليكوباكتر پيلوري در دستگاه گوارش شما وجود دارد. درمان هاي دارويي براي از بين بردن اين باكتري تجويز مي شود و در نتيجه زخم نيز ترميم مي يابد.
براي از بين بردن اين باكتري احتمالا پزشك شما آنتي بيوتيك هاي ويژه اي تجويز خواهد كرد. اغلب درمان هاي دارويي معمول زخم نيز تجويز مي شوند. بيشتر اوقات كشتن اين باكتري مانع از برگشت زخم خواهد شد. گاهي اوقات همه باكتري ها كشته نمي شود يا اينكه مجددا برمي گردند. اگر اين حالت اتفاق بيافتد زخم ديگري تشكيل خواهد شد.
كمك به موفقيت درمان
داروهايتان را دقيقا همان گونه كه پزشك يا داروسازتان به شما آموزش مي دهد مصرف كنيد. مصرف داروها ممكن است باعث شود كه شما براي مدت زمان كوتهاي احساس كنيد كه حالتان بدتر شده اما بايد بدانيد كه اين بهترين راه براي كشتن تمام باكتري هاي هليكوباكتر پيلوري و ممانعت از برگشت زخم است. پرهيز از كشيدن سيگار و عدم مصرف مسكن هايي مانند آسپرين و داروهاي مشابه مي تواند به بهبود زخم و جلوگيري از برگشت آن كمك كند.
مواردي كه بايد پزشك را مطلع كنيد
با درمان مناسب، اكثر زخم ها بدون مشكل ترميم مي شوند اما اگر شما متوجه هر كدام از موارد ذيل شديد به پزشك خود اطلاع دهيد:
- استفراغ مكرر يا استفراغ خوني
- مدفوع قيري رنگ، تيره يا خوني
- درد ناگهاني و شديد
- كاهش مداوم وزن
- تداوم درد بعد از خوردن داروهايتان
